Ως Ψυχώσεις ορίζουμε μια ομάδα διαταραχών που χαρακτηρίζονται από παθολογικές μεταβολές στη σκέψη, την αντίληψη, το συναίσθημα, τη βούληση, την αίσθηση του εαυτού, τη διαπροσωπική λειτουργικότητα, τη σχέση με τον εξωτερικό κόσμο και την ψυχοκινητικότητα.
Η Σχιζοφρένεια αποτελεί τη σημαντικότερη ψυχωτική διαταραχή. Η πρώτη απαρτίωση των ψυχωτικών διαταραχών σε ένα ενιαίο νοσολογικό σχήμα έγινε από τον πατέρα της σύγχρονης Ψυχιατρικής Νοσολογίας, το Γερμανό Ψυχίατρο Emil Kraepelin. Το όνομα Σχιζοφρένεια εισήχθη από τον Ελβετό Ψυχίατρο Eugen Bleuler το 1911.
Η συμπτωματολογία της Σχιζοφρένειας είναι πιθανό να περιλαμβάνει κάποια από τα ακόλουθα:
- Παραληρητικές ιδέες (δίωξης, μεγαλείου, ζηλοτυπικές, υποχονδριακές, ερωτομανιακές)
- Ψευδαισθήσεις (κυρίως ακουστικές)
- Αποδιοργάνωση της ομιλίας (πενία του περιεχομένου της ομιλίας, αλογικότητα, εφαπτομενικότητα, νεολεξίες, γλώσσα «ιδιωτικής χρήσης»)
- Αποδιοργανωμένη συμπεριφορά
- Διαταραχές του συναισθήματος (αμφιθυμία, συναισθηματική δυσαρμονία, συναισθηματική έκπτωση)
- Ιδέες επίδρασης, αναφοράς, συσχέτισης, υποκλοπής της σκέψης, παρεμβολής ξένων σκέψεων και αίσθημα εκπομπής της σκέψης)
Η μέση τιμή του επιπολασμού της σχιζοφρένειας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σταθερή, περίπου 1%. Μελέτες έχουν αποδείξει αυξημένη επίδραση της κληρονομικότητας αλλά και σημαντικό ρόλο του περιβάλλοντος.
Οι κλινικές μορφές της Σχιζοφρένειας είναι η παρανοειδής, η αποδιοργανωτική (πρώην ηβηφρένεια), η κατατονική, η αδιαφοροποίητη και η υπολειμματική.
Κατά την πορεία της νόσου επηρεάζονται σημαντικοί τομείς της λειτουργικότητας, όπως η εργασία, οι διαπροσωπικές σχέσεις και η αυτοφροντίδα.
Στο φάσμα των ψυχωτικών διαταραχών επίσης ανήκουν οι ακόλουθες κλινικές οντότητες:
- Σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή
- Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή
- Παραληρητική διαταραχή
- Βραχεία ψυχωτική διαταραχή
- Επινεμόμενη ψυχωτική διαταραχή (folie a deux)
- Ψυχωτική διαταραχή οφειλόμενη σε κάποια ιατρική κατάσταση
- Ψυχωτική διαταραχή που οφείλεται σε ουσίες
Ψυχωτικού τύπου συμπτωματολογία μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου (στο πλαίσιο της διπολικής διαταραχής), σε σοβαρά καταθλιπτικά επεισόδια και σε διαταραχές της προσωπικότητας, όπως η παρανοειδής, η σχιζότυπη, η σχιζοειδής και η οριακή συνήθως λόγω έντονου stress.
Η θεραπεία των ψυχώσεων συνίσταται στη χορήγηση αντιψυχωτικών σκευασμάτων, ενώ συχνά είναι απαραίτητη η νοσηλεία. Σε αρκετούς από τους ασθενείς είναι εξαιρετικά χρήσιμες και ψυχοκοινωνικού τύπου παρεμβάσεις. Η όσο το δυνατό γρηγορότερη έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής, καθώς και η ορθή λήψη αυτής υπό την επίβλεψη ψυχιάτρου ελαττώνει την ένταση του επεισοδίου αλλά και τον αριθμό τόσο των υποτροπών όσο και των νοσηλειών.