Ο Νίκος είναι επιχειρηματίας, επιτυχημένος και ιδιαίτερα καταρτισμένος στη δουλειά του. Είναι κάτοχος ενός διδακτορικού και δύο μεταπτυχιακών, με αποκλειστικό σκοπό την απόκτηση γνώσεων σε χρήσιμα αντικείμενα και όχι για να έχει κάποια χαρτιά «για παν ενδεχόμενο». Όταν η χώρα μπήκε το 2010 στο μηχανισμό στήριξης, γνώριζε, σε αντίθεση με τους περισσότερους από εμάς, επακριβώς την οικονομική κατάσταση της χώρας και είχε πλήρη συναίσθηση των προβλημάτων που θα αναδεικνύονταν χρόνο με το χρόνο. Ήταν όμως αισιόδοξος. Πίστευε, ότι εξαιτίας της επερχόμενης δυσμενούς κατάστασης, θα επέρχονταν ένα είδος αφύπνισης με αποτέλεσμα να δούμε ως λαός τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να διορθώσουμε παθογένειες δεκαετιών. Επίσης, έλεγε ότι η νέα κατάσταση θα αναδείξει το συνεργατικό και αλληλέγγυο πρόσωπο του Έλληνα.
Όσο πετυχημένα προέβλεπε την οικονομική κατάσταση, ο φίλος μου ο Νίκος έπεφτε εντελώς έξω σε όλα τα άλλα. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, όχι απλώς δε δείξαμε το καλύτερο μας πρόσωπο, αλλά ακολουθήσαμε τους χειρότερους ίσως δρόμους για να βγούμε από τα προβλήματά μας. Το πολιτικό αφήγημα που κυριάρχησε ήταν κατά βάση συνωμοσιολογικό, αντιευρωπαϊκό, προτείνοντας τις πλέον εύκολες λύσεις και αποφεύγοντας την ελάχιστη σύγκρουση με δομές και καταστάσεις που μας οδήγησαν στην πτώχευση. Κάθε πρόταση που ξεβόλευε συνδικαλιστικές, συντεχνιακές και κατεστημένες καταστάσεις, αντιμετωπίστηκε στην ήπια μορφή ως «νεοφιλελεύθερη» και πιο έντονα ως προδοτική. Οι πολιτικοί που κατάφεραν να παραμείνουν στο προσκήνιο ήταν στην πλειονότητά τους θαμώνες των γνωστών λαϊκίστικών πρωινάδικων που έταζαν τα πάντα στους πάντες. Οι δυο τελευταίοι Πρωθυπουργοί, είτε κουνούσαν μαγικά ραβδιά με ισοδύναμα στο Ζάππειο, είτε καταργούσαν τα μνημόνια με ένα νόμο και ένα άρθρο. Το επιχείρημα είχε ως απάντηση το χλευασμό, ενώ η ανέξοδη μαγική λύση την αποθέωση.
Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε ο νέος τύπος λαϊκισμού: ο εθνοσοσιαλιστικός που βρήκε την ιδανική πραγμάτωσή του στο κυβερνητικό μόρφωμα των ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Οι ακραίες ρητορικές προσεγγίσεις είτε από αριστερά είτε από δεξιά ενώθηκαν με χαρακτηριστική ευκολία γιατί ακριβώς δεν υπήρχαν και πολλά που τους χώριζαν. Η όσμωση είχε ήδη λάβει χώρα καιρό πριν στα γιούχα και τις μούντζες της πλατείας και στην κοινή ενστέρνιση κάθε απίθανης σωτήριας λύσης από Ρωσία, Κίνα, Βενεζουέλα, Ιράν κλπ. Η ύπαρξη της πιο πάνω προσέγγισης ως πολιτική μειοψηφία είναι απλώς ανησυχητική. Η θέση της ως κυβερνητική πρακτική αποδείχτηκε εξόχως επικίνδυνη και παραλίγο εντελώς καταστροφική. Το χειρότερο σενάριο, που την τελευταία στιγμή αποφεύχθηκε με τεράστιο ήδη οικονομικό αλλά και διχαστικό κόστος για τη χώρα, πήρε κατά τη γνώμη μου απλώς αναβολή. Οι αλλεπάλληλες οβιδιακές μεταμορφώσεις του Πρωθυπουργού και η αντιμετώπιση των κρίσιμων θεμάτων από τις υπουργικές επιλογές του δεν πείθουν για τίποτα το διαφορετικό.
Αυτό λοιπόν που έμεινε στο περιθώριο σε μεγάλο βαθμό την τελευταία πενταετία είναι η ορθολογιστική προσέγγιση της κατάστασης. Παραδοσιακά, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι σοσιαλδημοκρατικές και φιλελεύθερες δυνάμεις ήταν αυτές που είτε βελτίωσαν την ποιότητα της ζωής των πολιτών, είτε προώθησαν προς την προοδευτική κατεύθυνση την ενοποιητική διάσταση της ίδιας της Ευρώπης. Στη χώρα μας, ο προοδευτικός χώρος, άλλοτε λόγω λανθασμένων πολιτικών εφαρμογών και άλλοτε λόγω της συγκυρίας είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένος. Το γεγονός αυτό δυσκολεύει τη δυναμική της οποιασδήποτε παρέμβασης. Είναι λοιπόν απαραίτητη η έναρξη ενός ειλικρινούς διαλόγου, χωρίς δογματισμούς, με σεβασμό στην ιστορία του καθενός, έτσι ώστε οι πολίτες της παραγωγής, της καινοτομίας, καθώς και οι συμπολίτες, που βιώνοντας τα δραματικά αποτελέσματα της κρίσης δεν πιστεύουν πια στις μαγικές λύσεις, να βρουν ισχυρή και αποτελεσματική προοδευτική εκπροσώπηση. Η «Προοδευτική Ενότητα για το Μέλλον» στην οποία έχω την τιμή και συνάμα τη χαρά να συμμετέχω, δημιουργήθηκε για αυτό ακριβώς το σκοπό, θεωρώντας ότι η βασική εθνική πολιτική προτεραιότητα εδράζεται στη συνεργασία και στην προγραμματική σύνθεση. Είναι πράγματι κρίμα τα λίγα και φυσιολογικά που μας χωρίζουν να σκεπάζουν τα πολλά που μας ενώνουν.
Αχιλλέας Οικονόμου